Химиотерапия туралы не білуім керек
- Химиотерапия процедурасының мәні неде?
- Күндізгі ауруханада химиотерапия процедурасы қалай жүреді?
- Химиотерапияның қандай түрлері бар және қайсысы басқаларға қарағанда жақсырақ?
- Цитостатикалық препараттарды қабылдаған кезде мен неге өзімді нашар сезінемін?
- Орталық веноздық порт жүйесі дегеніміз не және ол не үшін қажет?
- Орталық веноздық порт жүйесі қалай орнатылады?
- Орталық веноздық порт жүйесіне қалай күтім жасау керек?
- Химиотерапияның бір курсы қанша уақытты алады?
- Химиотерапия кезінде жұмыс істеуді жалғастыруға бола ма?
- Химиотерапия кезінде саяхаттауға бола ма?
- Химиотерапия кезінде шаш түсе ме және оны болдырмауға бола ма?
- Химиотерапия болашақта балалы болу мүмкіндігіне қалай әсер етеді?
- Химиотерапия кезінде жаттығу жасай аламын ба?
- Үйде қандай сақтық шараларын сақтау керек?
- Химиотерапиядан қалыпқа келу қанша уақытқа созылады?
- Химиотерапия кезінде қандай сынақтардан өту керек?
- Химиотерапияның жұмыс істейтінін қалай түсінуге болады?
- Химиотерапия кезінде дәрумендер мен қоспаларды қабылдауға бола ма?
- Химиотерапия кезінде эмоционалды қиындықтарды қалай жеңуге болады?
- Неліктен менің жүрегім айниды және жүрек айнуымды азайту үшін бірдеңе жасауға бола ма?
В чем суть процедуры химиотерапии?
Химиотерапия – бұл атипті жасушаларды жою немесе олардың өсуін бәсеңдету үшін арнайы дәрі-дәрмектерді қолданатын ауруды емдеу әдісі. Препараттар қанға енгізіледі және дененің басқа бөліктерінде де болуы мүмкін жасушаларға жету және жою үшін бүкіл денеге таралады. Дәрі-дәрмектер жасушаларға бөліну және өсу процесінде әсер етуі мүмкін, бұл аурудың таралуын бақылауға көмектеседі.
Күндізгі ауруханада химиотерапия процедурасы қалай жүреді?
Ол Сіз емханаға келіп, тіркелуден басталады. Содан кейін медбике сіздің жағдайыңыз бен өмірлік көрсеткіштеріңізді тексеретін бөлмеге жіберілесіз. Осыдан кейін, егер сізде болса, тамызғыш орнатылады немесе орталық веноздық порт жүйесі қосылады. Препараттар тамызғыш немесе порт арқылы енгізіледі. Белгіленген емдеу режиміне байланысты процедура бірнеше минуттан бірнеше сағатқа дейін созылуы мүмкін. Процедураның соңында медбике тамызғышты алып тастайды және сіз одан әрі күтім жасау туралы нұсқаулар алғаннан кейін үйге қайта аласыз.
Химиотерапияның қандай түрлері бар және қайсысы басқаларға қарағанда жақсырақ?
Химиотерапияның бірнеше негізгі түрлері бар:
Адъювантты химиотерапия:
операциядан кейін қалған атипті жасушаларды жою үшін қолданылады.
Неоадъювантты химиотерапия:
ісік мөлшерін азайту үшін операцияға дейін жасалады
Паллиативті химиотерапия:
емдеу мүмкін болмаған кезде симптомдарды жеңілдету және өмір сапасын жақсарту үшін қолданылады.
Индукциялық химиотерапия:
аурудың агрессивті формалары бар науқастар үшін бастапқы емдеу ретінде жүзеге асырылады.
Химиотерапияның әр түрінің өзіндік көрсеткіштері бар және аурудың түріне, сатысына және науқастың жеке ерекшеліктеріне байланысты таңдалады. Сіздің дәрігеріңіз сіздің жағдайыңызға және медициналық тарихыңызға байланысты ең жақсы нұсқаны таңдайды.
Цитостатикалық препараттарды қабылдаған кезде мен неге өзімді нашар сезінемін?
Цитостатикалық препараттар атипті жасушаларды ғана емес, сонымен қатар сүйек кемігі, шырышты қабаттар және шаш фолликулалары сияқты дененің кейбір сау жасушаларын қамтитын тез бөлінетін жасушаларға әсер етеді. Бұл жүрек айнуы, құсу, әлсіздік, шаштың түсуі және шаршаудың жоғарылауы сияқты жанама әсерлерге әкеледі. Сіздің дәрігеріңіз осы жанама әсерлерді азайту және сіздің әл-ауқатыңызды жақсарту үшін дәрі-дәрмектер мен әдістерді ұсына алады.
Орталық веноздық порт жүйесі дегеніміз не және ол не үшін қажет?
Орталық веноздық порт жүйесі – бұл тамырларға ұзақ және ыңғайлы қол жеткізу үшін тері астына орнатылатын шағын медициналық құрылғы. Порт кішкентай резервуардан және үлкен тамырға, әдетте кеуде аймағына енгізілетін жұқа түтіктен тұрады. Порт химиотерапиялық препараттарды енгізу үшін, сондай-ақ қан алу және басқа процедуралар үшін қолданылады, бұл тамырлардың бірнеше рет тесілуіне жол бермейді және асқыну қаупін азайтады.
Орталық веноздық порт жүйесі қалай орнатылады?
Портты орнату операция бөлмесінде жергілікті анестезиямен немесе жеңіл анестезиямен жүзеге асырылады. Дәрігер теріге кішкене тілік жасайды және портты үлкен тамырға, әдетте кеуде аймағына енгізеді. Порт түтігі тамыр арқылы жүрекке өтеді, бұл дәрі-дәрмектерді енгізуге жылдам және қауіпсіз қол жеткізуге мүмкіндік береді. Портты орнатқаннан кейін кесу тігіліп, порт пайдалануға дайын болады. Әдетте процедура шамамен бір сағатты алады, біткеннен соң сіз үйге қайта аласыз.
Орталық веноздық порт жүйесіне қалай күтім жасау керек?
Порт жүйесіне күтім жасау қан ұйығыштарының алдын алу үшін тұзды ерітіндімен үнемі жууды және инфекцияны болдырмау үшін гигиенаны сақтауды қамтиды. Медициналық қызметкерлер Сізге және Сіздің жақындарыңызға портқа дұрыс күтім жасауды үйретеді. Орнату орнын бақылау, зақымдануды болдырмау және дәрігерге қабыну немесе ыңғайсыздық белгілері туралы уақтылы хабарлау маңызды.
Химиотерапияның бір курсы қанша уақытты алады?
Химиотерапияның бір курсының ұзақтығы аурудың түріне, сатысына және таңдалған емдеу режиміне байланысты. Бір курс бірнеше аптадан бірнеше айға дейін созылуы мүмкін, бірнеше циклды қамтуы мүмкін, циклдар арасында денені қалпына келтіру үшін үзілістер болады. Дәрігер сізге емдеу жоспары мен күтілетін ұзақтығы туралы толық ақпарат береді.
Химиотерапия кезінде жұмыс істеуді жалғастыруға бола ма?
Көптеген науқастар химиотерапия кезінде жұмысын жалғастырады, бірақ бұл сіздің әл-ауқатыңызға және жұмысыңыздың сипатына байланысты. Кейбір науқастарға жұмыс кестесін өзгерту, жүктемені азайту немесе уақытша үзілістер қажет болуы мүмкін. Сіздің жағдайыңыз бен емдік процедураларыңызды ескеретін оңтайлы шешім табу үшін мұны дәрігермен талқылау маңызды.
Химиотерапия кезінде саяхаттауға бола ма?
Саяхат мүмкін, бірақ емдеу кестесі мен денсаулық жағдайын ескеру маңызды. Сапарды жоспарламас бұрын дәрігеріңізбен кеңесіңіз. Қажет болған жағдайда Сізге арнайы нұсқаулар, дәрі-дәрмек рецептері және жергілікті денсаулық сақтау мекемелерінің байланыстары қажет болуы мүмкін. Инфекция қаупі жоғары жерлерден аулақ болу да маңызды.
Химиотерапия кезінде шаш түсе ме және оны болдырмауға бола ма?
Шаштың түсуі химиотерапияның жалпы жанама әсері болып табылады, өйткені препараттар шаш фолликулаларының тез бөлінетін жасушаларына әсер етеді. Шаштың түсуінің көп бөлігі әдетте химиотерапияның бірінші курсынан кейін шамамен 14-21 күннен кейін болады. Қалың немесе бұйра шаштары бар адамдар химиотерапияның басында шаштың көп түсуін сезінуі мүмкін.
Шаштың түсуі – бұл эмоционалды түрде қиын, бірақ уақытша әсер. Дегенмен, осы қиын кезеңде шашты мүмкіндігінше сақтауға және өзіңізді жақсы сезінуге көмектесетін әдістер мен құралдар бар.
Шаштың түсу процесін бәсеңдету немесе алдын алу үшін келесі ұсыныстарды орындау қажет.
1.Сусабындар мен кондиционерлерді абайлап қолдану
Сезімтал бас терісіне арналған жұмсақ, парабенсіз сусабындар мен кондиционерлерді таңдау қажет. Қатты химиялық заттардан және шашты жиі жуудан аулақ болу (аптасына екі реттен көп емес). Жылы суды қолданған дұрыс және шашыңызды сүлгімен ақырын құрғату керек. Химиотерапия алдында шашты жуу. Шашты әр жуар алдында, шашты шатастырмау үшін жұмсақ щеткамен тарау қажет.
2.Термиялық және механикалық зақымданудан аулақ болу.
Шаш кептіргішті, бұйралағышты және әлсіреген шашты одан әрі зақымдауы мүмкін басқа сәндеу құралдарын пайдалануды азайтуға тырысу. Шаштың шатаспауы үшін шашты күніне кемінде екі рет жұмсақ щеткамен тарап, шашты сәндеуге арналған техникалық құралдарды қолданбау, шашты қатты буып жасалатын шан үлгісінен аулақ болу қажет. Шашты боямау(соның ішінде химиотерапиядан кейін 2-3 ай ішінде) және бұйраламау қажет.
3.Дұрыс тамақтану режимін таңдау
D дәрумені, биотин, мырыш және темір сияқты дәрумендер мен минералдарға бай тағамдарды жеу арқылы шаштың денсаулығын іштен сақтауға болады. Дәрігермен шашты нығайтуға көмектесетін арнайы қоспаларды қабылдау мүмкіндігін талқылап көруге болады.
4.Жұмсақ бас киімдер мен шарфтарды кию
Бас терісін күн сәулесінен және басқа сыртқы факторлардан қорғау үшін жұмсақ қалпақ, шарф немесе бас киім кию қажет. Бұл сіздің теріңізді қорғап қана қоймайды, сонымен қатар шаш үлгісіндегі уақытша өзгерістерді жасыруға көмектеседі.
5.Стресстен аулақ болу және босаңсыту жаттығуларын қолдану
Стресс шаштың түсуін нашарлатуы мүмкін. Күнделікті өмірде медитация, йога немесе тыныс алу жаттығулары сияқты релаксация әдістерін енгізіп көруге болады. Бұл тәжірибелер стресс деңгейін төмендетуге және жалпы әл-ауқатты жақсартуға көмектеседі.
6.Шашқа арналған салқындатқыш қалпақтар қолдану
Химиотерапия кезінде шаштың түсуін азайтудың ең тиімді әдістерінің бірі – салқындатқыш қалпақтарды қолдану. Бұл қалпақ бас терісінің температурасын төмендетеді, бұл химиотерапия кезінде шаш фолликулаларына қан ағымын азайтады. Бұл шашты дәрі-дәрмектің зақымдануынан қорғауға көмектеседі. Біздің клиникада NatraCure қалпақшалары процедуралар кезінде, мейірбике қызметкерлерінің бақылауымен қолданылады. Бұл туралы толығырақ осы жерден оқуға болады
Химиотерапия болашақта балалы болу мүмкіндігіне қалай әсер етеді?
Химиотерапия препараттардың түрі мен дозасына байланысты болашақта балалы болу қабілетіңізге уақытша немесе біржола әсер етуі мүмкін. Егер сіз емдеуден кейін балалы болуды жоспарласаңыз, терапияны бастамас бұрын дәрігермен репродуктивті функцияны сақтау мүмкіндіктерін талқылау маңызды. Бұл жұмыртқаларды, сперматозоидтарды немесе эмбриондарды мұздатуды қамтуы мүмкін.
Химиотерапия кезінде жаттығу жасай аламын ба?
Химиотерапия кезінде қалыпты жаттығулар пайдалы болуы мүмкін, өйткені олар жалпы денсаулықты сақтауға және көңіл-күйді жақсартуға көмектеседі. Дегенмен, шамадан тыс күш салмау және энергия деңгейіңізге және физикалық күйіңізге сәйкес келетін белсенділік түрлерін таңдау маңызды (көбірек білу). Сіз үшін физикалық белсенділіктің оңтайлы деңгейін анықтау үшін дәрігермен кеңесу қажет.
Үйде қандай сақтық шараларын сақтау керек?
Инфекция мен асқыну қаупін азайту үшін белгілі бір сақтық шараларын сақтау маңызды, мысалы:
Ауру адамдармен байланыста болудан аулақ болу.
Қолыңызды сабынмен мұқият жуу.
Үйді және әсіресе порт жүйесін немесе катетерді орнату орнын таза ұстау.
Порт жүйесіне күтім жасау үшін дәрігердің ұсыныстарын орындау.
Дәрігерге порт орнатылған жерде қызару, ауырсыну, безгегі немесе ісіну сияқты инфекцияның кез келген белгілері туралы дереу хабарлау.
Химиотерапиядан қалыпқа келу қанша уақытқа созылады?
Химиотерапиядан қалыпқа келу көптеген факторларға байланысты, соның ішінде Сіздің жасыңыз, жалпы денсаулығыңыз, дәрі-дәрмектің түрі мен дозасы және дененің емдеуге жеке реакциясы. Әдетте қалыпқа келу процесі бірнеше апта немесе айға созылады. Осы кезеңде денсаулығыңызды бақылау, дұрыс тамақтану, демалу және дәрігердің ұсыныстарын орындау маңызды.
Химиотерапия кезінде қандай сынақтардан өту керек?
Химиотерапия кезінде лейкоциттер, эритроциттер және тромбоциттер деңгейін бақылау үшін жүйелі түрде қан анализі қажет. Бұл көрсеткіштер сіздің иммунитетіңіздің жай-күйін және ағзаның инфекциялармен күресу қабілетін бағалау үшін маңызды. Дәрігер сонымен қатар емдеудің тиімділігі мен денеңіздің жағдайын бақылау үшін биохимиялық қан анализі, зәр анализі және бейнелеу сынақтары (КТ, МРТ) сияқты басқа сынақтарды тағайындай алады.
Химиотерапияның жұмыс істейтінін қалай түсінуге болады?
Химиотерапияның тиімділігі әртүрлі әдістермен бағаланады, соның ішінде:
Бейнелеу зерттеулері: ісік мөлшері мен жағдайын бағалау үшін КТ, МРТ, ПЭТ-КТ.
Қан анализі: ісік маркерлерінің деңгейін бақылау.
Физикалық тексеру: дәрігер сіздің жалпы жағдайыңызды және жақсарудың физикалық белгілерін бағалай алады
Тұрақты тексерулер мен сынақтар дәрігерге емдеудің қаншалықты тиімді екенін анықтауға және қажетті түзетулер енгізуге көмектеседі.
Химиотерапия кезінде дәрумендер мен қоспаларды қабылдауға бола ма?
Кейбір дәрумендер мен қоспалар химиотерапиялық препараттармен әрекеттесіп, олардың тиімділігіне әсер етуі мүмкін. Сондықтан сіз қабылдағыңыз келетін кез-келген қоспаны әрдайым дәрігермен талқылау маңызды. Дәрігер емдеу кезінде денсаулығыңызды қолдайтын қауіпсіз және пайдалы дәрумендер мен минералдарды ұсына алады.
Химиотерапия кезінде эмоционалды қиындықтарды қалай жеңуге болады?
Химиотерапия күйзелісті, мазасыздықты және депрессияны тудыруы мүмкін. Эмоционалды қиындықтарды жеңу үшін:
Жақындарыңызбен сөйлесіп, өз тәжірибелеріңізбен бөлісу.
Психологқа немесе психотерапевтке бару.
Пациенттерді қолдау топтарына қатысу.
Медитация, йога немесе басқа босаңсыту жаттығуларымен айналысу пайдалы.
Көмек пен қолдау сұраудан тартынбаңыз, физикалық ғана емес, эмоционалдық денсаулықты да күткен маңызды!
Неліктен менің жүрегім айниды және жүрек айнуымды азайту үшін бірдеңе жасауға бола ма?
Жүрек айнуы – химиотерапия мен сәулелік терапияның жалпы жанама әсері. Бұл емдеуге немесе аурудың өзіне байланысты болуы мүмкін. Бірінші кезекте сіздің жағдайыңызды емдеуші дәрігермен талқылау қажет. Оған жүрек айнуы туралы хабарлап, осы жанама әсерді бақылауға көмектесетін препаратты тағайындауға болатынын сұрап біліңіз
Жүрек айнуын жеңуге көмектесетін бірнеше практикалық кеңестер:
Жиі, кішкене бөліктерде және баяу тамақтану.
Майлы қуырылған және өте ащы тағамдардан аулақ болу
Тамақ арасында су ішіңіз (салқын және мөлдір сусындар ұсынылады).
Тамақтанғаннан кейін бірден ұйықтамау.
Сізге кем дегенде екі сағат ояу болу керек. Бұл жағдайда белсенді әрекет ұсынылмайды. Сізге оқуға, теледидар көруге, жақын адамдарыңызбен сөйлесуге немесе мысықпен (немесе басқа үй жануарларымен) ойнауға болады.
Егер жүрек айнуы таңертеңгі проблема болса, төсек жанындағы тумбада құрт немесе тұзды печенье ұстау, олар жүрек айнуын жеңілдетуге көмектеседі.
Егер тағамның иісінен жүрегіңіз айныса, оны дайындаудан аулақ болыңыз, оны Сіздің орныңызға басқа адам жасасын. Ыстық тамақ ішпеуге тырысу, салаттар мен суық тағамдарға ауыстыру.
Күнделік жүргізу, қандай тамақ немесе қандай оқиғалар сіздің әл-ауқатыңызға әсер ететінін қадағалау. Егер сіз тағамды немесе оны тудыратын оқиғаларды жазу арқылы жүрек айнудың себептерін байқасаңыз, белгілі бір тағамнан, әрекеттен және т.б. бас тарту қажет.
Жүрек айнуы мен басқа да жанама әсерлермен күресу үшін келесі тағамдарды қамтитын тамақтану режимі де көмектесе алады
Қолдау қызметі
Егер сізде сұрақтар туындаса, біз оларға қуана жауап береміз және өз кеңесімізді береміз
